Թարգմանություն

Օսմանյան կայսրությունում մահապատժից կարելի էր խուսափել՝ հաղթելով նրա դահիճի դեմ մրցավազքում։ Օսմանյան կայսրությունն իր վեց դարերի գոյության ընթացքում ճանաչել է ամենամեծ հաղթանակները, և նվաստացուցիչ պարտություններ։ Նա անվիճելիորեն կարևոր դեր խաղաց համաշխարհային պատմության մեջ, սերտ կապ ունենալ ինչպես քրիստոնեական աշխարհի, այնպես էլ արևելքի աշխարհի հետ: Օսմանյան կայսրերում եվրոպական ամբիցիաները միմյանց հետ կապված էին արևելյան դեզպոտիզմի խստությանը ՝ ստիպելով դատարանում պահել մի դահիճների մի ամբողջ անձնակազմ, որը կատարում էր արևելյան մեծ կայսրության օրենքի խախտումներ:

Իրադարձությունները դասավորել ժամանակագրական հաջորդականությամբ.

ա. Արշամաշատ քաղաքի կառուցումը
բ. Սելևկյան պետության առաջացումը
գ. Հայկազունների Երվանդական ճյուղի իշխանության վերացումը Մեծ Հայքում
դ. Հելլենիզմի դարաշրջանի սկիզբն Առաջավոր Ասիայում
ե. Արտաշեսի և Զարեհի գլխավորությամբ սելևկյան զորքերի արշավանքը Հայաստանի դեմ:
զ. Սամոսատ մայրաքաղաքի կառուցումը

1) դ, բ, զ, ա, ե, գ
2) բ, զ, ա, դ, ե, գ
3) դ, բ, ա, զ, գ, ե
4) բ, դ, զ, ա, գ, ե

XIX դարի ռուս-պարսկական երկրորդ պատերազմի իրադարձությունները

դասավորել ժամանակագրական հաջորդականությամբ.

ա. Թավրիզի գրավումը
բ. Շուշիի պաշարման սկիզբը
գ. Երևանի բերդի գրավումը
դ. Շամքորի ճակատամարտը

1) բ, դ, ա, գ
2) դ, գ, ա, բ
3) բ, դ, գ, ա
4) գ, ա, դ, բ

Համապատասխանեցնել հեղինակների և նրանց ստեղծագործությունների
անունները.

1. Ստեփանոս Շահումյան ա. «Տիեզերական պատմություն»
2. Ստեփանոս Պալասանյան բ. «Համառօտ պատմութիւն Աղուանից»
3. Աբրահամ Երևանցի գ. «Պատմութիւն Դավիթ բեկին»
4. Հովսեփ Գաթըրճյան դ. «Պատմութիւն Հայոց»
ե. «Պատմութիւն պատերազմաց»

1) 1–բ, 2–ա, 3–գ, 4–ե
2) 1–գ, 2–դ, 3–ե, 4–ա
3) 1–բ, 2–դ, 3–ե, 4–ա
4) 1–գ, 2–դ, 3–բ, 4–ե

Choose correct answer! First watch the video.

Read More

Նժդեհ՝ «Լավագուհն թուրքը, դա մեռած թուրքն է»։
Իրականում այս խոսքերի մեջ կա դարերի ճշմարտություն։ Թշնամին նույնն է՝ բոլոր ժամանակների թուրքը։ 1915թ․-ից հայը ծանոթ է թուրքի ոճրագործություններին։ Եվ 100 տարի անց նա շարունակեց սկսած գործը։ Եվ սա ոչ, թե տարածքները նվաճելու խնդիր է այլ հային բնաջնջելու։ Չնայած, որ մեր ուժերը անհավասար են հակարակորդի բանակը քանակով տաս ամգամ ավել է, զինտեխնիկան գեր ժամանակակից միևնույն է մեզ հաղթել չի լինում, որովհետև մենք կռվում ենք ոչ, թե տարածքի համար այլ կյանքի համար։

90-ականներին մեր հերոս բանակը տարավ փառահեղ հաղթանակ, չնայած որ թշնամին նույն թշնամին էչ՝ իր վարձկան ահաբեկիչներով, բայց և՛ մենք, և՛ իրենք ունեինք հավասար զինտեխնիկա և այդ պատերազմում հաղթեց մեր մարտական ոգին։ Բայց հիմա գնում է 21-րդ դարի պատերազմ, որը հագեցած է գերժամանակակից զինտեխնիկայով։ Չնայած ցավոք մենք չունեինք այդ հնարավորությունները, բայց մեր առյուծ տղերքը արյան, կյանքի գնով պահում են մեր սահմանները։
Մենք կորցնում ենք հերոս տղերքի, բայց ձեռք ենք բերում վերջնական ազատագրված հայրենիք։ Եվ մենք մեր ապրելով, մեր գործերով  պետք է ցույց տանք, որ իզուր չէր այս ամենը՝ մենք նույն հզոր, առյուծ, հպարտ ազգն ենք։

Երբ տեսնում եմ սոցցանցերում թշնամու տարածած նյութերը, ապրում եմ ատելություն, զզվանք, կարճ ասած, նողկալի զգացողություն, բայց հետո հիշում եմ, որ նրանց մեծացրել են ստի մեջ։ Նրանց իշխանությունը իրենց տարիներով խաբել է, սահմանափակել է արտաքին աշխարհից և միայն ինֆորմացրել է իրենց ձեռնտու տեղեկություն։ Մանկուց հայ ազգի դեմ սերմանել են ատելություն և դա դարեր շարունակ փոխանցվում է սերնդե սերունդ։ Այդ իսկ պահտճառով ես իրենց պարզապես խղճում եմ, որ նրանք կուրորեն հավատում են այդ ծաղրելի ստին։ Եվ երբ տեսնում եմ հասուն կնոջ, ով խոսում է իբրև հայերն են ագրեսոր և տեռորիստ, ես պարզապես ապշում եմ, թե ինչպես է կարելի այդպիսի դիզինֆորմացված լինել, քանի որ արդեն 21-րդ դարն է և մեր թշնամին այպես ել չսովորեց իր պատմությունը, եթե իհարկե ունեցել են։

Կետադրել ինքնուրույն։

Բազմության` հետաքրքրությունից վառվող աչքերում  երևաց զարմանքի արտահայտություն։

Հանկարծ լսվեց հայոց զորքերի` կայծակի որոտ հիշեցնող ձայնը, և Մարզպետունու գնդերը հորդառատ հեղեղի պես թափվեցին հագարացիների սարսափից գլուխները կորցրած զինվորների վրա։

Անցյալի մասին մտածելով՝ Հայր Մարդպետը հիշեց, որ Փառանձեմ թագուհու` մայրաքաղաքից հեռանալուց և Արտագերս ամրոցին ապավինելուց հետո Արշակունիների` ընտիր կահույքով ու հազվագյուտ գործերով զարդարված պալատն ամայացավ։ Դրանց մի մասը թագուհին հետը տարավ իր՝ բարձունքներին ու ժայռերին կռթնած նոր ապաստարանը, մյուս մասն ընկավ պարսիկների ձեռքը։ Սակայն, բարեբախտաբար, արծաթեղեն ու ոսկեղեն իրերը, մետաքսեղենն ու կերպասեղենը և շատ այլ բաներ կարողացան թաքցնել Երազգավորսի` թագուհուն և միայն մի քանի սպասավորներին հայտնի ստորերկրյա գաղտնարաններում։

Եվ այն պահին, երբ նա շրջվեց նայելու լեռան՝ արևի ճառագայթներից շառագունած կատարին, նրա ուշադրությունը գրավեց մի օտարոտի երևույթ․ պարսից կայազորն ամբողջ կազմով քառատրոփ սլանում էր քաղաքի՝ բազալտով սալահատակված գլխավոր փողոցով, և հեռվից փայլփլում էին նրանց՝ բրոնզից պատրաստված սաղավարըիկներն ու վահանները, ձիերի` քամուց փռփռացող բաշերը։

Տարոնի` միայն այդ  հարթավայրին բնորոշ ջինջ առավոտներից մեկն էր։ Արևի՝ աչքը կուրացոնղ շողերի տակ ցնծում էին դաշտերի, բլուրների գարնան հաճելի ջերմությունից փթթած ցողաթուրմ կանաչներն ու հացաբույսերը, և օդի շնկշնկան ալիքները խաղում էին նրանց վրա։ Զարթնել էր Մամիկոնյանների՝ եռուզեռով լի ոստանը Ողական ամրոցը։ Պահակները բացել էին ամրոցի՝ ամուր երկաթներով բևեռապինդ դարպասները, կարգի էին բերում պալատի սաղահատակով ծածկված բակը։ Ոմանք ջրում էին ծառաստանի վաղորդայնի ցողով ծածկված ծաղիկները։

19-րդ դարի հասուն և դինամիկ սոցիալիզմը, այսինքն՝ արդեն ձևավորված սոցիալիզմի գաղափարախոսությունն ի սկզբանե հիմնվել էր դասակարգային պայքարի թեզիսների վրա։ Դրա կառուցման առավել հիմնավոր և բավարար պայմանը եղել է իշխող վերնախավի, հասարակության ամենաազդեցիկ ռեակցիոն ուժի տապալումը։ Այսինքն՝ սոցիալիզմ կառուցելու և սոցիալիստական սկզբունքների իրականացման համար անհրաժեշտ է պետական իշխանություն և այդ իշխանության սոցիալիստական քաղաքականություն։ Այսպիսին էր սոցիալիզմի կանխադրույթը Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության ժամանակներից ի վեր։
Սոցիալիզմը ներկայանում է որպես հասարակության, հասարակական կառուցվածքի առաջադրած զարգացման գաղափար, առանց հաշվի առնելու նրա պատմամշակութային առանձնահատկությունները։ Այդ դեպքում հասարակությունը դիտարկվում է որպես համապարփակ բաց համակարգ։ Սակայն, մի՞թե հնարավոր է լիովին կտրվել կոնկրետ հասարակության յուրահատկությունից, որի մեջ տեղի են ունենում սոցիալական գործընթացներ, դրանց կերտումը, զարգացումը։ Առողջ մտածողության դեպքում պետք է խոստովանել, որ այս կամ այն հասարակությունը՝ ընդհանրությունը զարգացել են ոչ միայն տնտեսական կամ սոցիալական պլանում՝ որպես դասակարգերի փոխհարաբերություն, այլև միաժամանակ որպես մշակույթ, որպես լանդշաֆտով և էթնիկապես միջնորդավորված մարդկանց միավորում, ի վերջո որպես քաղաքական պետական համակարգ։ Ինչ վերաբերում է ազգին և սոցիալիստական գաղափարներին, ապա բուրժուազիան դրանց այնքան էլ բարեհաճորեն չէր վերաբերվում։ Բուրժուազիան սովորել էր ազգի գաղափարները շահագործել հանուն իր շահադիտական նպատակների, բուրժուական համակարգ դառնալու համար, իսկ սոցիալիստական գաղափարներն ավելորդ էին։
Իզուր չէ, որ ասիացի կոմունիստներն իրենց պետությունները որակել են որպես «ազգային հանրապետություն», թեև այդ երկրներում դեռևս տիրում է «պրոլետարիատի դիկտատուրան»։ Սոցիալիզմը չի կարող լինել ոչ դիկտատուրա, ոչ դեմոկրատիա, ոչ էլ որևէ միջին մի բան։ Սոցիալիզմի խնդիրն է՝ տալ այնպիսի կառավարման ձև և պետության կառուցվածք, ինչպիսին մինչ օրս դեռ չի եղել պատմության մեջ, որը պետք է հնարել։ Թերևս, շատ փիլիսոփաներ համարում են, որ սոցիալիզմի կառուցման և մշակութային ազգերի զարգացման ակնհայտորեն առավել բնական և օրինաչափ մոդելը ազգային սոցիալիզմն է։

Զարյանի Արա Գեղեցիկ դիցապատմական ողբերգույան նյութը վերցրել է Մովսես Խորենացու հայոց պատմությունից։ Այն բաղկացած է հինգ արարից՝ Հայկյան աղեղ,Շամիրամ , Հայոց աշխարհ, Նուարդ, Արալեզներ։ Ասորեստանի Գահակալ Նինոսի հետ դաշինք կնքելու նպատակով Արա Գեղեցիկը մեկնում է Նինվե։ Դատարկաձեռն չի գնում՝ հետը տանում է թանկագին ընծաներ, որոնք դուր չեն գալիս Շամիրամին․ նա ասում է, որ դրանք իբրև ընծա նվեր գեղեցիկ են, բայց իբրև հարկադրություն շատ չնչին են։ Հրապուրվելով Արայի գեղեցկությամբ, Շամիրամը պահանջում է, որ Արան ամուսնանա իր հետ և դարնա Հայաստանի և Ասորեստանի թագավոր։ Շամիրամի առաջարկին Արան բարեհաճորեն է մոտենում, որովհետև հրապուրվել էր նրա գեղեցկությամբ։ Զայրանում է արքայամայրը պահանջում մերժել առաջարկը, սակայն Նոարդը փորձում է շտկել իրավիճակը ասելով, որ անեծք պետք չէ, թող Արան գնա, բայց երբ վերադարնա ինքը նրան կվողջյունի որպես քույր։ Իրար հաջորդող պատգամավորներից մեկը Արային հաղորդում է Շամիրամի պատգամը․ եթե նա չհամաջայնվի և չընդունի առաջարկը, այնժամ կարժանանա ոչ թե Շամիրամի կողքին նստելու բաղտին, այլ կկանգնի նրա արջև իբրև շղթայակապ գերի։ Արան վերջապես սթափվում է երազներից, և պատրաստվում պատերազմի։

Գործողություններին մասնակցում է քսան հինգ հերոս, որոնցից մի քանիսը՝ Արա Գեղեցիկը, Շամիրամը, Նինոսը, նրանց որդի Նինուասը և Նուարդը, պատմական անձնավորություններ են (կան նաև վիպերգում)։ Արան հայրենիքի հայրենասիրության խորհրդանիշ է, իսկ Նուարդը հայ կնոջ խոհեմ, հավասարակշիռ, համփերատար ոգու խորհրդանիշ է։

Գյուղատնտեսության կոլեկտիվացումը նախկին ԽՍՀՄ-ում, կոոպերացման միջոցով գյուղացիական մանր մենատնտեսությունների վերափոխումն էր խորհրդային խոշոր համայնական տնտեսությունների։ Գյուղացիական տնտեսության խորհրդային վերափոխման ուղու հարցը առաջ են քաշել և սկզբունքորեն լուծել գիտական կոմունիզմի հիմնադիրները։ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինը մշակեց գյուղի խորհրդային վերակառուցման և գյուղացիությանը կոոպերացիայի միջոցով խորհրդայնության կառուցման մեջ ներգրավելու կոնկրետ պլան։ Խորհրդային կառավարությունը հոկտեմբերյան հեղափոխությունից անմիջապես հետո ձեռնամուխ եղավ գյուղի` աստիճանաբար խորհրդային վերափոխության, հողագործության մեջ խոշոր տնտեսություններ ստեղծելու գործին։ Համառուսաստանյան Կենտգործկոմի «Տողի խորհրդայինության մասին» դեկրետով խնդիր դրվեց հողագործության մեջ զարկ տալու կոլեկտիվ տնտեսություններին՝ որոշակի առավելություններ ապահովելով մանր մենատնտեսությունների համեմատ։ 1917 թվականի վերջերից և 1918 թվականի սկզբները գյուղում սկսեցին առաջանալ գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների խորհրդային ձևեր՝ խորհրդային տնտեսություններ (պետական ձեռնարկություններ), գյուղացիների կոլեկտիվ միավորումներ՝ գյուղատնտեսական կոմունաներ, արտելներ, հողի հասարակական մշակման ընկերություններ։ Կոմունիստական կուսակցությունը և Լենինը մեծ ուշադրությամբ վերաբերվեցին գյուղում սոցիալիզմի այդ առաջին ծիլերին, ուսումնասիրեցին և ընդհանրացրին նրանց փորձը։ Համառուսաստանյան Կենտգործկոմի «Խորհրդային հողաշինարարության և սոցիալիստական հողամշակության անցնելու միջոցառումների մասին» դեկրետով սահմանվեցին կոլեկտիվ տնտեսությունների խնդիրները, կոնկրետ ցուցումներ տրվեցին նրանց գործունեության, պետական մարմինների հետ փոխհարաբերությունների, նրանց ստեղծած արտադրանքի օգտագործման, ղեկավարումը կազմակերպելու և այլ հարցերի շուրջ։ ՌԿ(բ)Կ ութերորդ համագումարում ընդունված ծրագրով նույնպես նշվեցին միջոցառումներ գյուղի խորհրդային վերակառուցման, գյուղատնտեսության կոլեկտիվացման համար։ Լենինի կոոպերատիվ պլանի հետևողական կենսագործման և պետության կազմակերպական ու ֆինանսական մեծ օգնության շնորհիվ ժողովրդի տնտեսության վերականգնման ժամանակաշրջանում աշխատավոր գյուղացիության վիճակը շոշափելիորեն բարելավվեց։ Գյուղում ավելացավ միջակների թիվը։ Մինչև հեղափոխությունը գյուղական չքավորները կազմում Էին գյուղացիության 65%-ը, 1928 – 1929 թվականին նրանց տեսակարար կշիռը իջավ մինչև 35%-ի, միջակներինը՝ 20%-ից բարձրացավ 60%-ի, իսկ կուլակներինը՝ 15%-ից նվազեց մինչև 5%-ի։ Հաջողություններն ակնառու էին նաև կոոպերացիայի զարգացման ասպարեզում։ Սպառողական և գյուղատնտեսական կոոպերացիան դարձավ մի հզոր մարմին, որը պետական առևտրի հետ սկսեց վճռական դեր խաղալ քաղաքի և գյուղի միջև ապրանքաշրջանառության գործում։ 1929 թվականին գյուղատնտեսական կոոպերատիվներն ունեին 13 միլիոն անդամ, սպառողական կոոպերացիաները՝ շուրջ 14 միլիոն փայատեր։